Giám định tư pháp được thực hiện theo trưng cầu của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng hoặc yêu cầu của người yêu cầu giám định theo quy định của Luật Giám định tư pháp và pháp luật tố tụng có liên quan. Việc giám định không chỉ nhằm xác định tội phạm, người thực hiện hành vi phạm tội, khung hình phạt được áp dụng mà còn liên quan đến nghĩa vụ dân sự, bồi thường thiệt hại trong vụ án hình sự cụ thể. Kết quả giám định tư pháp là một nguồn chứng cứ được xem xét, đánh giá cùng với các chứng cứ khác để xác định sự thật, sự khách quan trong quá trình giải quyết vụ án, phục vụ cho hoạt động điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự.

Với tính chất như vậy, tại khoản 1 Điều 2 Luật Giám định tư pháp quy định “Giám định tư pháp là việc người giám định tư pháp sử dụng kiến thức, phương tiện, phương pháp khoa học, kỹ thuật, nghiệp vụ để kết luận về chuyên môn những vấn đề có liên quan đến hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự, giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính theo trưng cầu của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng hoặc theo yêu cầu của người yêu cầu giám định theo quy định của Luật Giám định tư pháp”.

Trong những năm qua, hoạt động giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh đã được các cơ quan, đơn vị triển khai thực hiện cơ bản đảm bảo quy định pháp luật về giám định tư pháp. Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước về giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh: tiếp tục tổ chức triển khai thực hiện Kế hoạch số 2626/KH-UBND ngày 23/5/2018 về triển khai thực hiện Đề án tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh; ban hành Công văn số 5170/UBND-NC ngày 10/8/2021 v/v triển khai thực hiện các quy định của Luật Giám định tư pháp; xây dựng Kế hoạch và tiến hành kiểm tra công tác giám định tư pháp tại các tổ chức giám định tư pháp công lập của tỉnh; tham gia góp ý dự thảo Thông tư, Công văn về giám định tư pháp trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư, xây dựng trên địa bàn tỉnh,... Đặc biệt, để tăng cường công tác quản lý nhà nước trong hoạt động giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh, Sở Tư pháp đã trình UBND tỉnh ban hành Quy chế phối hợp trong công tác quản lý nhà nước về giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh tại Quyết định số 2022/QĐ-UBND ngày 03/8/2022.

Các ngành Công an, Y tế đã quan tâm củng cố, kiện toàn đội ngũ giám định viên tư pháp trong lĩnh vực kỹ thuật hình sự, pháp y và pháp y tâm thần; đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện và trang thiết bị cần thiết khác phục vụ hoạt động giám định theo yêu cầu của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng; xây dựng quy hoạch đào tạo, bồi dưỡng nguồn giám định viên tư pháp phù hợp với yêu cầu, tình hình thực tế và chuyên môn đào tạo; cử cán bộ, chiến sỹ tham gia đầy đủ các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ giám định do Viện khoa học hình sự - Bộ Công an, Viện Pháp y quốc gia – Bộ Y tế tổ chức. Các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh đã từng bước hình thành và xây dựng đội ngũ giám định viên tư pháp, người giám định tư pháp theo vụ việc và tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc ở từng ngành, lĩnh vực, góp phần quan trọng vào việc giải quyết vụ án được chính xác, khách quan, đúng pháp luật. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 02 tổ chức giám định tư pháp công lập, 01 tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc; với 64 giám định viên tư pháp ở các lĩnh vực (pháp y: 13, kỹ thuật hình sự: 11, Thông tin và truyền thông: 06; Công thương: 01; Khoa học và Công nghệ: 01; Tài nguyên và Môi trường: 04; Xây dựng: 10; Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: 18) và 21 người giám định tư pháp theo vụ việc: (pháp y, pháp y tâm thần: 07 người; lĩnh vực tài chính: 07 người, lĩnh vực kế hoạch và đầu tư: 07 người). 

Thực tiễn kết quả hoạt động giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh cho thấy các vụ việc giám định tư pháp chủ yếu phát sinh trong lĩnh vực pháp y tâm thần và kỹ thuật hình sự; chưa xã hội hóa hoạt động giám định tư pháp theo tinh thần Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2025 của Bộ Chính trị trên địa bàn tỉnh. Các Bộ, ngành Trung ương chưa ban hành Thông tư hướng dẫn về quy chuẩn chuyên môn, quy trình thực hiện giám định trong các ngành, lĩnh vực. Một số Sở, ngành chưa quan tâm đến công tác giám định tư pháp thuộc ngành, lĩnh vực do mình quản lý; chưa quan tâm đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn chuyên sâu về kiến thức pháp luật, kỹ năng thực hiện giám định cho giám định viên tư pháp; hiện nay một số ngành, lĩnh vực vẫn còn thiếu giám định viên tư pháp; cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện phục vụ cho hoạt động giám định vẫn còn lạc hậu, thô sơ, hư hỏng, xuống cấp chưa có nguồn kinh phí thay thế, sửa chữa; kinh phí phục vụ cho hoạt động giám định còn hạn chế; chế độ phụ cấp trách nhiệm đối với giám định viên tư pháp, chế độ bồi dưỡng giám định theo Quyết định số 01/2014/QĐ-TTg ngày 01/01/2014 của Thủ tướng Chính phủ còn thấp, chưa đủ bù đắp những nguy hiểm, độc hại trong quá trình thực hiện giám định của đội ngũ giám định viên; tỉnh chưa có cơ chế, chính sách thu hút, hỗ trợ cho đội ngũ làm công tác giám định kỹ thuật hình sự và pháp y trên địa bàn tỉnh,… 

Để hoạt động giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh hoạt động có chất lượng, đạt hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và đấu tranh chống tham nhũng trong giai đoạn hiện nay; các Sở, ngành tập trung triển khai thực hiện các nội dung sau: (1) Tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm các quy định của Luật Giám định tư pháp và các văn bản hướng dẫn thi hành, các văn bản pháp luật có liên quan đến hoạt động giám định tư pháp thuộc lĩnh vực, ngành quản lý nhằm nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của cho cán bộ, công chức, viên chức thuộc ngành, lĩnh vực quản lý. (2) Thực hiện nghiêm các nội dung chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh tại Công văn số 5170/UBND-NC ngày 10/8/2021 của UBND tỉnh; triển khai thực hiện có hiệu quả Quy chế phối hợp trong công tác quản lý nhà nước về giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh ban hành kèm theo Quyết định số 2022/QĐ-UBND ngày 03/8/2022 của UBND tỉnh. (3) Tăng cường, nâng cao vai trò, trách nhiệm trong việc thực hiện chức năng giám định tư pháp và quan tâm hơn đối với công tác quản lý giám định tư pháp và quản lý hoạt động của giám định viên tư pháp thuộc lĩnh vực ngành quản lý; tăng cường chỉ đạo cá nhân, tổ chức giám định tư pháp của ngành mình thực hiện đúng quy định về thời hạn giám định khi các cơ quan tố tụng trưng cầu; phát huy vai trò của giám định viên tư pháp của ngành mình, đảm bảo các hoạt động giám định tư pháp được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. (4) Thường xuyên rà soát, kiện toàn tổ chức, cá nhân giám định tư pháp thuộc lĩnh vực ngành quản lý theo đúng quy định của Luật Giám định tư pháp và các Thông tư hướng dẫn của Bộ, ngành chủ quản về lĩnh vực giám định tư pháp. (5) Tiếp tục tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ, kiến thức và kỹ năng cho đội ngũ giám đinh viên tư pháp của ngành mình quản lý; lựa chọn và cử giám định viên tư pháp ngành mình tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng do Bộ, ngành Trung ương tổ chức; quan tâm bố trí kinh phí và cơ sở vật chất, trang thiết bị đảm bảo tổ chức và hoạt động giám định tư pháp thuộc lĩnh vực quản lý hoạt động có hiệu quả, đạt chất lượng. (6) Kịp thời tổng hợp những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện hoạt động giám định tư pháp của ngành, lĩnh vực; gửi Sở Tư pháp để hướng dẫn giải quyết hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn.

* Đấu giá tài sản (ĐGTS) là hình thức bán tài sản có từ hai người trở lên tham gia đấu giá theo nguyên tắc, trình tự và thủ tục được quy định tại Luật ĐGTS, trừ trường hợp quy định tại Điều 49 của Luật này (khoản 2 Điều 5 Luật ĐGTS). Người có tài sản đấu giá là cá nhân, tổ chức sở hữu tài sản, người được chủ sở hữu tài sản ủy quyền bán đấu giá tài sản hoặc người có quyền đưa tài sản ra đấu giá theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật (khoản 5 Điều 5 ĐGTS).

Trong những năm qua, để triển khai thi hành Luật Đấu giá tài sản, Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh ban hành văn bản chỉ đạo các ngành, địa phương  nâng cao hiệu quả hoạt động đấu giá tài sản trên địa bàn tỉnh, nhất là đấu giá quyền sử dụng đất, quyền khai thác khoáng sản và việc lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản theo quy định tại Thông tư số 02/2022/TT-BTP ngày 08/02/2022 của Bộ Tư pháp; tổ chức tập huấn triển khai Luật Đấu giá tài sản cho các Sở, Ban, ngành, các tổ chức tín dụng, các cơ quan Trung ương đóng trên địa bàn tỉnh, các doanh nghiệp Nhà nước, UBND các huyện, thị xã, thành phố và các tổ chức đấu giá trên địa bàn tỉnh; tổ chức tuyên truyền, phổ biến nội dung Luật Đấu giá tài sản trên Cổng thông tin điện tử của Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật tỉnh và Cổng/Trang thông tin điện tử của các cơ quan, đơn vị, địa phương; đặt biệt, phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường trình UBND tỉnh ban hành Quy định về đấu giá quyền sử dụng đất để giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất trên địa bàn tỉnh Quảng Nam tại Quyết định số 21/2021/QĐ-UBND ngày 28/9/2021. Sở Tư pháp đã ban hành các văn bản triển khai thực hiện các quy định của Luật Đấu giá tài sản, sử dụng Cổng thông tin điện tử quốc gia về đấu giá tài sản, hướng dẫn nghiệp vụ đấu giá tài sản và lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản,… Xây dựng Kế hoạch và tiến hành kiểm tra hoạt động đấu giá tài sản tại UBND các huyện Thăng Bình, Tiên Phước, Đông Giang, Duy Xuyên, Quế Sơn. Qua đó, đã kịp thời chấn chỉnh, hướng dẫn các địa phương trong việc lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản, thành lập Hội đồng đấu giá tài sản, thực hiện đánh giá, chấm điểm để lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản, về giám sát quá trình tổ chức đấu giá tài sản,… Năm 2022, Sở Tư pháp đã phê duyệt tổ chức đấu giá tài sản đủ điều kiện thực hiện hình thức đấu giá trực tuyến đầu tiên trên địa bàn tỉnh (Công ty Đấu giá tài chính và giá cả Quảng Nam) theo quy định tại Nghị định số 62/2017/NĐ-CP.

Các huyện, thị xã, thành phố đã tổ chức triển khai, phổ biến, quán triệt nội dung Luật Đấu giá tài sản và các văn bản hướng dẫn thi hành bằng nhiều hình thức như: tổ chức tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng tại cơ sở, phát hành tài liệu tuyên truyền, đăng tải, giới thiệu các văn bản pháp luật về đấu giá tài sản trên Trung tâm VH-TT&TT-TH, Cổng thông tin điện tử của huyện; triển khai thực hiện kịp thời, có hiệu quả Luật Đấu giá tài sản và các văn bản hướng dẫn thi hành, các văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh và hướng dẫn của Sở Tư pháp về công tác đấu giá tài sản. Với vai trò là người có tài sản đấu giá, UBND các huyện, thị xã, thành phố đã phối hợp với các tổ chức đấu giá tài sản thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ của người có tài sản, cụ thể: xây dựng phương án đấu giá tài sản, xác định giá khởi điểm, giá bán của tài sản, thông báo công khai việc lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản, ký hợp đồng dịch vụ đấu giá tài sản, giám sát quá trình tổ chức đấu giá, ký hợp đồng mua bán tài sản đấu giá, phê duyệt kết quả đấu giá. Đặc biệt, đã chú trọng việc thực hiện trách nhiệm giám sát, kiểm soát hoạt động tổ chức đấu giá của các tổ chức đấu giá tài sản nhằm kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm trong hoạt động đấu giá tài sản…Qua đó, hoạt động đấu giá tài sản trên địa bàn tỉnh đi vào hoạt động nền nếp, bảo đảm tính trung thực, khách quan, công khai, minh bạch và tuân thủ đúng quy định của pháp luật, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người có tài sản, người tham gia đấu giá, người mua được tài sản đấu giá. Các tổ chức đấu giá tài sản ngày càng thu hút được nhiều khách hàng; số cuộc đấu giá tài sản ngày càng tăng, nhiều cuộc đấu giá được tổ chức thành công với giá trị tài sản bán được cao hơn nhiều lần so với giá khởi điểm, nộp ngân sách Nhà nước đạt giá trị lớn, qua đó, đóng góp tích cực cho việc thực hiện kế hoạch thu ngân sách, phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Năm 2022, các tổ chức đấu giá tài sản thực hiện 300 cuộc đấu giá, đấu giá thành 253 cuộc, tổng giá khởi điểm tài sản trên 584 tỷ đồng, tổng giá bán tài sản trên 828 tỷ đồng, tổng thù lao dịch vụ đấu giá tài sản gần 4,6 tỷ đồng, nộp ngân sách trên 408 triệu đồng.

Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, hoạt động đấu giá tài sản trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số tồn tại, hạn chế: việc định giá, xác định giá khởi điểm của tài sản đưa ra bán đấu giá có trường hợp chưa hợp lý, chưa sát với giá thị trường, nhất là giá đất, dẫn đến tình trạng có những người không có nhu cầu vẫn tham gia đấu giá để đầu cơ, trục lợi; việc lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản còn chưa khách quan, có tình trạng sân sau, tiêu cực trong việc lựa chon dẫn đến khiếu nại; việc giám sát quá trình tổ chức đấu giá ở một số địa phương chưa thường xuyên, sâu sát; tình trạng bao che, thông đồng, dìm giá, sân sau, dàn xếp kết quả đấu giá trong hoạt động đấu giá tài sản vẫn còn; năng lực của một số đấu giá viên còn hạn chế, chưa chuyên nghiệp; xuất hiện tình trạng cạnh tranh không lành mạnh giữa các tổ chức đấu giá tài sản; công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm trong hoạt động đấu giá còn chưa nghiêm,… Nguyên nhân của tình trạng này do hoạt động đấu giá tài sản chịu sự điều chỉnh của nhiều văn bản quy phạm pháp luật, liên quan đến nhiều khâu, thuộc thẩm quyền quản lý của nhiều Bộ, ngành, địa phương; nhiều Bộ, ngành Trung ương chưa kịp thời rà soát, ban hành mới văn bản hướng dẫn về đấu giá tài sản thuộc lĩnh vực quản lý cho phù hợp với quy định của Luật ĐGTS (đấu giá quyền khai thác khoáng sản); Luật ĐGTS chỉ quy định về trình tự, thủ tục đấu giá do các tổ chức đấu giá thực hiện, trong khi việc thẩm định giá, xác định giá khởi điểm, phê duyệt phương án đấu giá, giám sát quá trình tổ chức thực hiện việc đấu giá, nộp tiền trúng đấu giá,… chịu sự điều chỉnh của các Luật chuyên ngành như Luật Đất đai, Luật Quản lý sử dụng tài sản công, Luật Khoáng sản…thuộc thẩm quyền quản lý của nhiều cơ quan nhà nước khác nhau; một số quy định của pháp luật chuyên ngành chưa rõ ràng, chặt chẽ về điều kiện tham gia đấu giá, chế tài xử lý người trúng đấu giá vi phạm nghĩa vụ nộp tiền trúng đấu giá quyền sử dụng đất; việc tổ chức thi hành pháp luật, áp dụng pháp luật trong hoạt động đấu giá tài sản còn chưa nghiêm; vai trò, trách nhiệm quản lý tài sản trong quá trình xử lý tài sản, nhất là tài sản công của một số cơ quan, đơn vị, địa phương chưa được quan tâm; tình trạng thông đồng, dìm giá, dàn xếp kết quả… xảy ra khá tinh vi, phức tạp, rất khó phát hiện qua công tác thanh tra, kiểm tra.

Để tiếp tục triển khai có hiệu quả pháp luật về đấu giá tài sản trên địa bàn tỉnh, đề nghị các Sở, Ban, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố cần tập trung, tổ chức thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ sau: (1) Tiếp tục phổ biến, quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm quy định của Luật Đấu giá tài sản và các văn bản hướng dẫn thi hành, các văn bản pháp luật có liên quan, các văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh và hướng dẫn của Sở Tư pháp về hoạt động đấu giá tài sản; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động đấu giá tài sản, từng bước áp dụng rộng rãi hình thức đấu giá trực tuyến nhằm công khai, minh bạch, hiệu quả, tránh thất thoát tài sản công, tăng thu cho Ngân sách nhà nước. (2) Xác định rõ trách nhiệm của người có tài sản đấu giá trong việc đưa tài sản ra đấu giá; xây dựng, phê duyệt phương án tổ chức đấu giá; thông báo công khai việc lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản; đánh giá, chấm điểm để lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản theo các tiêu chí quy định tại Thông tư số 02/2022/TT-BTP; quy định về thành lập Hội đồng đấu giá tài sản; giám sát quá trình tổ chức đấu giá,… nhằm hạn chế tình trạng thông đồng, dìm giá, dàn xếp kết quả đấu giá. Rà soát đề xuất sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các quy định pháp luật chuyên ngành về định giá, xác định giá khởi điểm tài sản đấu giá, các loại tài sản phải bán thông qua đấu giá, tránh tình trạng tiêu cực, gây thất thoát tài sản nhà nước. (3) Tăng cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật của người có thẩm quyền quản lý tài sản, người có tài sản trong việc đưa tài sản ra đấu giá, tổ chức xác định giá khởi điểm tài sản đấu giá, tổ chức, doanh nghiệp thẩm định giá và tổ chức đấu giá tài sản; xử lý nghiêm đối với các tổ chức, cá nhân có thẩm quyền quản lý tài sản có hành vi tiếp tay, bao che cho hành vi vi phạm trong hoạt động đấu giá tài sản và thẩm định giá. (4) Rà soát các quy định của pháp luật về đấu giá tài sản, tổng hợp những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thi hành gửi Sở Tư pháp để phục vụ cho việc sửa đổi Luật Đấu giá tài sản trong thời gian đến./.

Sở Tư pháp thường xuyên cập nhật và đăng tải công khai danh sách các tổ chức bổ trợ tư pháp, các chức danh tư pháp tại Mục “ Danh sách các tổ chức thuộc Bổ trợ tư pháp”  trên Cổng thông tin điện tử của Sở Tư pháp tại địa chỉ  https://sotuphap.quangnam.gov.vn để cơ quan, tổ chức, cá nhân tìm hiểu, tra cứu.